Het spijt me, maar het moet er uit. Het Rector de Somerplein te Leuven is volgens mij een van de lelijkste pleinen van het land geworden — hoewel het potentieel er wel degelijk is om het een heel mooi plein te laten zijn, of toch minstens mooier dan wat het nu is.

Het begint eigenlijk al bij de naam. Oorspronkelijk was dit het Fochplein, maar omdat die maarschalk Foch mee verantwoordelijk geacht kan/moet worden voor de dood van vele soldaten in de Eerste Wereldoorlog, vond het Leuvense stadsbestuur dat een andere naam wenselijk was. Mij goed hoor, voor mij hoeft het inderdaad geen militair te zijn. Ooit zal ik hier overigens een stukje plegen over Leuvense straatnamen, waaruit zal blijken dat er veel te veel mannen en veel te veel politiekers hun naam aan een straat hebben gegeven. Ik hoop op een verjonging en een vervrouwelijking, en ook op een bredere maatschappelijke draagkracht van straatnamen. Maar dat zijn trage en moeizame processen, en nog niet zo lang geleden werden al eens alle straatnamen door een comité toponymie bekeken (waardoor bijvoorbeeld de Broekstraat de Janseniusstraat is geworden — nog een man meer), dus we hangen er nog voor een tijdje aan vast.

Maar dus, maarschalk Foch moest wijken. Merkwaardig genoeg mag de Vital Decosterstraat ongehinderd de Vital Decosterstraat blijven heten. Het was onder het bewind van deze burgemeester dat in april 1902, in volle strijd om het algemeen kiesrecht (euh, voor mannen hé!), in de binnenstad Leuven zes mensen werden doodgeschoten door de garde civique. Enkele dagen later zou de heer Decoster het optreden van de burgerwacht huldigen en als onberispelijk omschrijven. Een jaar later verbiedt hij een herdenkingsstoet voor de slachtoffers. Misschien niet te vergelijken met wat de heer Foch allemaal heeft veroorzaakt, maar een straat naar die burgemeester noemen is me dunkt toch ook bedenkelijk. En om het af te leren: wat te doen met al die Leopold II-straten en -lanen? Om maar te zeggen: als je dan toch aan het naamsveranderen gaat, doe het dan goed.

Het Fochplein heet nu Rector de Somerplein. Met alle respect, meneer De Somer, maar u had toch al de grootste aula van de stad op uw naam? Waarom dan nog eens uw naam aan een van de centrale pleinen van de stad geven? Ik vind het wat overdreven, en ook: het bekt niet goed. Het Rector de Somerplein, pfff. Het is overigens enigszins gênant dat over zoiets als deze naamsverandering niet eens unaniem beslist werd, toen op de gemeenteraad in 2011. De meerderheid van ‘katholieken’ en ‘socialisten’ besliste. De oppositie wou het negatief advies van de commissie toponymie volgen en de naam Fochplein behouden. Enfin, de meerderheid haalde het dus, en het werd een nieuwe naam die door vele Leuvenaars nog steeds niet goed aanvaard wordt. Je hoort nog steeds Fochplein zeggen.

Hoe de naam ook is: het plein zelf is compleet verknoeid. Op alle fronten. Een waanzinnige overdaad aan melkglas (op zich al een van de akeligste uitvindingen ooit), een koude kille put midden in de stad waar fietsers hun vehikel moeten achterlaten (maar dat maar matig doen), een reusachtige hoeveelheid grotendeels zinloze trappen aan drie kanten van het plein, lockers die betalend zijn (in plaats van de meer gebruikelijke waarborg), openbare toiletten die niet al te best onderhouden worden en in de winter ijskoud zijn, afgrijselijke en onherbergzame bushaltes, een betonnen autostrade inclusief betonnen vangrail dwars door het plein. Een mislukking van jewelste die, als je bedenkt dat de afschrijvingsperiode van nieuwe straten in Leuven (volgens wat ik ooit hoorde) dertig jaar is, ons nog lang zal blijven beheksen. Aan elke kant van het driehoekig plein lijken handelszaken het bovendien behoorlijk moeilijk te hebben. Aan de zuidoostelijke kant, verstopt achter metershoge en meterslange ondoorzichtige bushaltes, staat vrijwel alles leeg. Een complete ramp. Bestuurlijk onvermogen, heet dat. Ja het spijt me, maar het moest er uit.

Leuven, Fochplein/Rector de Somerplein, 24 februari 2015, Foto Hendrik Elie Vanden Abeele